ΟΙ ΝΕΡΑΙΔΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΘΡΥΛΟΙ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗ ΛΑΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ

 

Ένα άλλο μεγάλο κομμάτι της λαικής μας παράδοσης, είναι τα παραμύθια και οι θρύλοι μέσα από τα οποία μας μετάδωσε η παράδοση εν μέσω των γενεών, τους πόθους, τις δοξασίες, τις περιπέτειες του έθνους και τον τρόπο ζωής των απλών ανθρώπων, τους φόβους και τα ένστικτα τους.
  Τα παραμύθια και οι θρύλοι δια μέσω της παράδοσης, έζησαν και μεταδόθηκαν από γενιά σε γενιά, την εποχή που ο άνθρωπος της διπλανής πόρτας, ο γείτονας, δεν ήταν ακόμα άγνωστος, μακρυνός, επίφοβος, τα κάστρα της μοναξιάς και της απομόνωσης του ανθρώπου δεν ήχαν ακόμα οικοδομηθεί και άκμαζε μετά το σούρουπο, η αποσπερίδα στις γειτονιές, σε πόλεις και χωριά.

  Η αποσπερίδα ήταν χώρος σύναξης απογευματινής μετά την

κούραση της ημέρας, σχολείο από τους γερόντους για τα παιδιά, αναμόχλευση ιστοριών και θρύλων από τους μεγαλύτερους, εκεί έβρισκε χώρο και το κουτσομπολιό της εποχής. Ήταν όμως οι γεροντότεροι, που κράταγαν το μέτρο και απόπαιρναν-μάλωναν όσους υπέπεπταν στο παράπτωμα.

  Μέσα από το σχολείο της αποσπερίδας πέρασαν νεράιδες, δράκοι, χαμοδράκια, αράπηδες, ο μεσημεράς, φόβος και τρόμος των παιδιών και βατευτής των ζώων στις στάνες τα μεσημέρια, απόγονος του Πάνα κατά το Σικελιανό.
Εκεί γνωρίσαμε τα μικρά τελώνια, τους γίγαντες, το Διγενή Ακρίτα, στοιχειωμένα κάστρα και μάγισες, τις μοίρες, αρχαίους θεούς και ήρωες, τους έρωτες των αστεριών και την κακότυχη ιστορία της Πούλιας και του Αυγερινού. Εκεί αναβίωνε το έθιμο του κλήδονα, κάθε Αη Γιάννη με τις φωτιές στις πλατειούλες, τη στάμνα με το αμίλητο νερό και τις ευχές των κοριτσιών στο πηγάδι.

  Ήταν μια εποχή που οι νεράιδες και τα ξωτικά, η κερά της λίμνης και του πηγαδιού, κυκλοφορούσαν ακόμα στις γειτονιές, τα βουνά και τους αγρούς της Ελλάδας, κάνοντας την Ελλάδα των χρόνων εκείνων, να μοιάζει με μυθική χώρα κι αλαφροίσκιωτη, που μπορούσαν όμως ακόμα να ονειρεύονται οι άνθρωποι και τα παιδιά να παίζουν ανέμελα τα παιχνίδια που έφτιαχναν με τα ίδια τους τα χέρια, δημιουργώντας μέσα από την ανάγκη.

  Αυτή την ομορφιά χάσαμε σήμερα στο όνομα της ανάπτυξης και μέσα στο κυνήγι του καιροσκοπισμού και της αντιπαλότητας των ανθρώπων που γεννά η φιλοδοξία.

  Και όταν ό άνθρωπος άρχισε να φοβάται και να εχθρεύεται τον εαυτό του, έφυγαν και οι νεράιδες μαζί με τα παραμύθια,

πήγαν στη χώρα του Ποτέ. Φοβήθηκαν τον άνθρωπο που άρχισε να εξελίσσεται τεχνολογικά με στόχο την ανθρωποφαγία.

  Η πρώτη και πληρέστερη προσπάθεια συγκέντρωσης και καταγραφής των λαικών αυτών παραδόσεων, έγινε από το Νικ. Πολίτη στο 19^ο αιώνα. Τα συγκέντρωσε σε μια μεγάλη συλλογή τις “Παραδόσεις” του, που εκδόθηκαν σε βιβλίο το 1904 και από τότε, αποτελεί όπως και τη μεγάλη συλλογή του που αφορά το δημοτικό τραγούδι τις “Εκλογές”, εκδόσεις σπάνιες και δυσεύρετες.

Σε επόμενο άρθρο μας, θα δώσουμε πληροφορίες γύρω από τη ζωή και το έργο του μεγάλου αυτού λαογράφου.

  Μέσα από αυτές τις στήλες, θα δώσομε κατά καιρούς κομμάτια της παράδοσης, παράλληλα με τα δημοτικά τραγούδια και αξέχαστα παραμύθια και θρύλους που έζησαν στα παιδικά μας χρόνια, με την ευχή να τα βρούν κάποτε οι επόμενες γενιές και να ξανακαλέσουν τις νεράιδες και τους χαμένους ήρωες στον κόσμο μας, μαζί με την προοπτική στο όνειρο και τον επαναπροσδιορισμό των χαμένων αξιών.

Αρχή θα κάνομε, με δυο αντιπροσωπευτικά δείγματα των παραδόσεων, το ένα αφορά την γνωστή λαϊκή ρήση που ακούμε στα γλέντια για κάποιον καλό λυράρη,

ότι “έμαθε τη λύρα στο σταυροδρόμι”.

Το άλλο, την εκδίκηση της νεράιδας που της έκλεψε το δαχτυλίδι ο χωρικός και την κράτησε γυναίκα του στον κόσμο των ανθρώπων.

                                                               Αποσπερίτης