Καραβανάδες και Ξυπόλητοι. Τα κόμματα και ο τύπος στα Χανια του 1880

Με την εφαρμογή της Σύμβασης της Χαλέπας προέκυψε το ημιαυτόνομο πολίτευμα της Κρήτης που κράτησε δέκα περίπου χρόνια. Από 19 Νοέμβρη 1878 μέχρι 26 Νοέμβρη 1889.

Πριν από τη Σύμβαση της Χαλέπας,

για την οποία είχαμε αναφερθεί σε προηγούμενο άρθρο που θα βρείτε ΕΔΩ,

http://keritisriver.blogspot.gr/2013/09/Apo-th-symbash-ths-xalepas-sto-anexartito-syntagma-krhton.html

απαγορευόταν αυστηρότατα η έκδοση εφημερίδων.

Αμέσως μετά την εφαρμογή των διατάξεων της Σύμβασης, εκδόθηκαν σε όλη την Κρήτη εφημερίδες.

Στα Χανιά εκδόθηκαν δώδεκα πολιτικές εφημερίδες.

Από αυτές, εννέα εκδόθηκαν από Έλληνες και στην ελληνική γλώσσα και τρεις από Τουρκοκρητικούς στην τουρκική γλώσσα.

Οι εννέα ελληνικές είναι.

 «Άπτερα», χρόνος έκδοσης 1880-1881, με εκδότη τον Ιωάννη Παπαδάκη.

 «Λευκά Όρη», χρόνος έκδοσης 1881-1888, με εκδότη τον Κωστή Μητσοτάκη.

 «Λευκά Όρη», χρόνος έκδοσης 19-12-1888 εως 29-09-1889, από Συντακτική Επιτροπή που αποτελείτο από τους Ελευθ. Βενιζέλο, Χαράλ. Πωλογιώργη, Κωνστ. Φούμη και Ιάκωβο Μοάτσο.

 «Αλήθεια», χρόνος έκδοσης 1881-1882, με εκδότη τον Τιμόθεο Ψαρουδάκη.

 «Πατρίς», χρόνος έκδοσης 1881-1883, με εκδότη το Γεώργιο Κουντάκη.

 «Κίσσα»(σατιρική), χρόνος έκδοσης 1881-1887, με εκδότη τον Πάνο Χαιδούλη.

 «Άμυνα», χρόνος έκδοσης 1885-1886, με εκδότη τον Ιωάννη Παπαδάκη.

 «Άμυνα», χρόνος έκδοσης 1886-1887, με εκδότη το Γεώργιο Παπαδάκη.

 «Αλήθεια», χρόνος έκδοσης 1888-1889, με εκδότη τον Ιωάννη Παπαδάκη.

Οι τρείς τούρκικες εφημερίδες ήταν.

 «Ιντιμπάχ»(Αφύπνιση), χρόνος έκδοσης 1881.

 «Σαντάιτ Γκιρίτ»(Φωνή της Κρήτης), χρόνος έκδοσης 1881, εκδότης ο Χασάν Χουσνή.

 «Μιραίτ Γκιρίτ»(Ο καθρέπτης της Κρήτης), με εκδότη τον Αμπντούλ Σουκρή.

Για την εφαρμογή της Σύμβασης της Χαλέπας δημιουργήθηκε κοινοβούλιο, που λειτούργησε κατά το δεκάχρονο διάστημα της ημιαυτονομίας.

Δημιουργήθηκαν πολιτικά κόμματα, που φιλοδοξούσαν να κυβερνήσουν την Κρήτη και να πετύχουν την ολοκληρωτική απελευθέρωση της και την ένωση της με την Ελλάδα, που ήταν ο μόνιμος και βαθύς πόθος όλων των κρητών.

Αμέσως μετά την έναρξη των εργασιών της Κρητική Βουλής, δημιουργήθηκαν δυο ισχυρά κόμματα.

Το κόμμα των Καραβανάδων(Συντηρητικών) και

Το κόμμα των Ξυπόλητων(Φιλελεύθερων).

 Αρχηγός του κόμματος των Καραβανάδων ήταν ο Μίνως Ησυχάκης, με συναρχηγό το Χασάν Καουρζαδέ, από την τουρκοκρητική οικογένεια των Καούρηδων της επαρχίας Σελίνου.

 Αρχηγός του κόμματος των Ξυπόλητων ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, με συναρχηγό τον Αχμέτ Αργυράκη.

Και τα δυο κόμματα, είχαν βασικό σκοπό στο πρόγραμμα τους την ολική απελευθέρωση της Κρήτης και την ένωση της με την Ελλάδα όπως είπαμε και πριν.

Όλη τους η διαμάχη ήταν ποιο από τα δυο θα προλάβαινε να κυβερνήσει και να πραγματοποιήσει κατά τη διάρκεια της δικής του θητείας στην κυβέρνηση, τον πόθο και το όνειρο του λαού της Κρήτης για την ένωση με την ελεύθερη Ελλάδα.

Το κόμμα των Ξυπόλητων ήταν κόμμα ριζοσπαστικό, ενθουσιώδες, μαχητικό. Στους κόλπους του περιελάμβανε όλα τα ανήσυχα ζωηρά και επαναστατικά άτομα του ελληνικού πληθυσμού της Κρήτης. Από τους τουρκοκρητικούς είχε φανατικούς οπαδούς τους φτωχούς ακτήμονες και των σύνολο σχεδόν των Χαλικούτηδων, που με τυφλή εμπιστοσύνη ακολουθούσαν το συναρχηγό του κόμματος των Ξυπόλητων, Αχμέτ Αργυράκη.

Για τους Χαληκούτηδες των Χανίων, είχαμε αφιερώσει στο παρελθόν άρθρο μας, που θα βρείτε ΕΔΩ.

http://keritisriver.blogspot.com/2014/10/Oi-Xalikoytides-sta-Xania-toy-19-aiona.html

το κόμμα των Καραβανάδων ήταν συντηρητικό και περιελάμβανε στους κόλπους του όλα τα φιλήσυχα μη επαναστατικά στοιχεία του ελληνικού πληθυσμού της Κρήτης και τη συντριπτική πλειοψηφία των τουρκοκρητικών και μάλιστα το σύνολο των μεγαλοκτηματιών μπέηδων και αγάδων.

Η φιλήσυχη και συντηριτική τακτικά του κόμματος αυτού του χάρισε την απεριόριστη εύνοια της Υψηλής Πύλης και των Γενικών Διοικητών, πασάδων της Κρήτης.

Το κόμμα των Καραβανάδων διοίκησε την Κρήτη συνεχώς από το 1878 μεχρι το 1889, οπότε ανατράπηκε με εκλογές από το κόμμα των Ξυπόλητων.

Η μακρόχρονη παραμονή του κόμματος των Καραβανάδων στην εξουσία, το κατέστησε αντιδημοτικό.

Η ονομασία των κομμάτων οφείλεται στο εξής γεγονός.

Στην αγορά των Χανίων(Ταρσί), τη σημερινή οδο Ποτιέ, είχε το κατάστημα του ο μεγαλέμπορας Νικόλαος Μαριδάκης που ήταν προσωπικός και κομματικός φίλος του Κων. Μητσοτάκη. Μια μέρα στο κατάστημα του βρισκόταν πολλοί φίλοι και οπαδοί του Κων. Μητσοτάκη και ένας βουλευτής του κόμματος του Μίνου Ησυχάκη.

Συζητούσαν τα γεγονότα της ημέρας. Ο Μαριδάκης πάνω στη συζήτηση, είπε στο βουλευτή του Μίνου Ησυχάκη.

- Εσείς οι οπαδοί του Ησυχάκη, εκάτσετε για τα καλά στην καραβάνα και δεν έχετε σκοπό να ξεκολήσετε καραβανογλύφτες.

Με αυτά τα λόγια ο Μαριδάκης εννοούσε πως η άσκηση της εξουσίας δίνει σ αυτούς που τη νέμονται τα μέσα της καλοπέρασης, το έτοιμο φαγητό της καραβάνας που παίρνουν οι στρατιώτες.

Ο βουλευτής του κόμματος του Ησυχάκη, του απάντησε.

- Παρά εσας τους ξυπόλητους θα αφήσομε να μας κυβερνάτε; Την καραβάνα θα την κρατούμε πάντα. Εσείς θα ‘στε πάντα σας ξυπόλητοι.

Το 1888 είχαν προκηρυχθεί εκλογές για την ανάδειξη πληρεξουσίων για τη Γενική Συνέλευση. Στις εκλογές αυτές κέρδισε το κόμμα των Ξυπόλυτων. Το κόμμα των Καραβανάδων, που έχασε μετά από τόσα χρόνια την εξουσία, αντέδρασε με τρόπο απροσδόκητο και απερίσκεπτο.

Στη Γενική Συνέλευση της 6ης Μαΐου 1889 κατέθεσε αιφνιδιαστικά σχέδιο Ψηφίσματος, με το οποίο κήρυττε την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα. 

Η πράξη κρίθηκε ευθέως ανατρεπτική, η Συνέλευση διαλύθηκε, τα στελέχη των Καραβανάδων κατέφυγαν στα βουνά και κήρυξαν νέα ένοπλη επανάσταση.

Η άκαιρη και επιπόλαιη αυτή ενέργεια είχε ολέθριες συνέπειες για το Κρητικό Ζήτημα. Στο νησί κηρύχθηκε ο στρατιωτικός νόμος και σημειώθηκαν βιαιοπραγίες και ληστρικές ενέργειες σε βάρος του άμαχου χριστιανικού πληθυσμού.

Παράλληλα η Υψηλή Πύλη, με το πρόσχημα ότι κινδυνεύουν στην Κρήτη οι κοινοβουλευτικοί θεσμοί, ανακάλεσε τα προνόμια του Χάρτη της Χαλέπας (17 Δεκεμβρίου 1889).

Στην Κρήτη επανήλθε η τρομοκρατία περασμένων καιρών και επιβλήθηκε επαχθέστατη φορολογία.

Η πενταετία 1889-1894 χαρακτηρίζεται ως η πιο ζοφερή περίοδος της τουρκοκρατίας στην Κρήτη.

Η προσωπική ελευθερία, η περιουσία και η τιμή των Κρητών ήταν στη διάκριση των εξαγριωμένων ατάκτων Οθωμανών (βασιβουζούκων), που μαζί με φανατισμένους τουρκοκρητικούς δημιούργησαν παντού κλίμα φόβου και ανασφάλειας. Οι νυκτερινές επιθέσεις σε χωριά, οι διώξεις των κληρικών, οι δολοφονίες και οι βεβηλώσεις ναών και μοναστηριών ήταν φαινόμενο καθημερινό.

Έτσι άρχισε η νέα και τελευταία περίοδος των κρητικών επαναστάσεων, οι οποίες οδήγησαν το Κρητικό Ζήτημα στη λύση του μέχρι την τελική πολυπόθητη Ένωση με την Ελλάδα.